انواع مسابقات بدنسازی و پرورش اندام

انواع مسابقات بدنسازی

بدنسازی ، پرورش اندام و یا زیبایی‌ اندام ( Bodybuilding ) ورزشی است که در آن فرد بدنساز با انجام تمرین‌ های مختلف قدرتی و استقامتی بر روی عضلات خود ، همچنین تغذیه مناسب و البته استراحت کافی برای ساخت بدنی حجیم و متناسب تلاش می کند. قبل از توضیح درباره انواع مسابقات بدنسازی ، بیایید نگاهی به تاریخچه بدنسازی بیاندازیم!

تاریخچه بدنسازی

در پایان قرن نوزدهم میلادی جریان فکری تازه‌ ای با رویکردی آرمانی که در آن زیبایی ، تناسب اندام ، پرورش عضلات و بدن عاملی برای ستایش و تمجید انسان قلمداد می‌ شد ، برای اساطیر یونانی پدید آمد. بر اثر نفوذ این جریان فکری جدید ، سنت قدیمی بلند کردن سنگ به صورت ورزش مدرن وزنه‌ برداری محسوب شد و با توجه به روند پیشرفت آن ، جوانب گوناگونی در فرهنگ های مختلف پدیدار گردید.

یوجین ساندو ( Eugene Sandow ) شخصی بود که در اوایل قرن بیستم شهرت خود را در اروپا به عنوان قوی ترین مردان به دست آورد و پیروزمندانه با دیگر مردان قدرتمند مبارزه می‌ کرد و آن‌ ها را علی‌ رغم تمام تواناییشان شکست می‌ داد. او در سال های 1890 به آمریکا آمد و توسط فلورنس زیگفلد مورد حمایت قرار گرفت. چیزی که ساندو را از سایرین متمایز می‌ کرد زیبایی ، ورزیدگی ، قدرت و پرورش یافتگی عضلات و بدن وی بود و بیشتر به خاطر معروفیت ساندو بود که فروش هالتر و دمبل به طور سرسام آوری بالا رفت.

دوره شکوفایی بدنسازی

ورزشکاران رشته پرورش اندام شروع به یادگیری چیزهایی درباره پتانسیل فیزیکی بدن خود که حتی دانشمندان پزشکی پیش‌ بینی نمی‌ کردند ، نمودند. هر ساله ورزشکاران رشته پرورش اندام بیشتر و بیشتری پا به عرصه می‌ گذاشتند ، کسانی نظیر : بیل پرل ، چاک سایپز ، جک دلینجر ، جرج ایفرمن و رگ پارک. تقریبا در سال 1966 میلادی جوانی به نام آرنولد شوارتزنگر با شکست دادن دنیس تینرینو ( آقای آمریکا در سال 1967 میلادی ) در مسابقات آقای جهان NABBA در سال 1967 میلادی دوران طولانی قهرمانی بین‌ المللی خود را آغاز کرد.

در این زمان لاری اسکات دو بار پیاپی قهرمان مسابقات نوبنیاد آقای المپیا شد. لاری اسکات ، چاک سایپز و دیو درایپر سدهایی بودند که آرنولد شوارتزنگر جوان باید از آن‌ ها عبور می‌ کرد. در این زمان دو دنیای مجزا برای پرورش اندام وجود داشت : اروپا و آمریکا. عنوان‌ های جهانی آرنولد شوارتزنگر در 1967 و 1968 میلادیوی را به عنوان ورزشکار برتر اروپا معروف کرد. بنابراین بعد از فتح دومین عنوان آقای دنیا در سال 1968 میلادی وی به آمریکا سفر کرد.

آرنولد شوارتزنگر در مسابقه آقای دنیای IFBB در نیویورک مسابقه داد و سپس فورا برای مسابقه جهانی NABBA به لندن رفت و این دو عنوان را در ظرف یک هفته از آن خود نمود. در پایان همین دهه در حدود سال 1966 میلادی فرانک زین زیبا و خوش‌ استیل درسی فراموش نشدنی به آرنولد شوارتزنگر جوان و همچنین دنیای پرورش اندام داد. زین با شکست دادن آرنولد شوارتزنگر در حالی که 27 کیلوگرم از وی سبک‌ تر بود ، ثابت کرد که غول پیکری ملاک تعیین‌ کننده کاملی در زمینه قهرمانی پرورش اندام نمی‌ باشد.

در سال 1970 میلادی آرنولد شوارتزنگر همه را حذف کرد و فاتح عنوان‌ های آقای دنیای AAU ، آقای جهان NABBA و آقای المپیا (مستر المپیا ) IFBB شد. آرنولد شوارتزنگر بین سالهای 1970 و 1975 میلادی شش عنوان المپیا را فتح کرد که البته نیاز به مقاومت ، قدرت و توانایی قابل توجهی داشت. در سال 1972 میلادی سرجیو الیوای سر سخت با آرنولد شوارتزنگر رقابتی انجام داد.

در سال 1973 میلادی غول جدیدی پا به عرصه نهاد. لو فریگنو عنوان آقای جهان را از آن خود کرد و ظهور قطب جدیدی در پرورش اندام را خبر داد. لو آنقدر پیشرفت کرد که سال بعد دوباره آقای جهان شد و سپس وارد رقابت‌ های آقای المپیا ( مستر المپیا ) گردید. آقای المپیا ( مستر المپیا ) 1975 میلادی نقطه اوجی در تاریخ این مسابقه بزرگ دنیای پرورش اندام بود. برای اولین بار شش یا هفت قهرمان کاملا تراز اول برای کسب عنوان قهرمانی رقابت می‌ کردند. در سال 1976 میلادی شاهد یک رویدا واقعا شوک دهنده در تاریخ پرورش اندام بوده ایم.

فرانکو کلومبوی کوتاه قد عنوان آقای المپیا ( مستر المپیا ) سالی 1976 میلادی را از آن خود کرد و او اولین مرد کوتاه قدی بود که توانست این افتخار را به نام خود به ثبت رساند. اواخر سال های 1970 تا 1980‌ میلادی شاهد شاهکارهای فرانک زین بوده ایم. وی با بدن زیبایش پشت سر هم سه عنوان آقای المپیا ( مستر المپیا ) را ربود. در سال 1980 میلادی آرنولد شوارتزنگر برای فتح آقای المپیا ( مستر المپیا ) سیدنی در استرالیا دوران استراحت و رخوت را به پایان رساند. اگر چه وی به سختی می‌ توانست باور کند که پس از خداحافظی وی در 1976 رقابت در پرورش اندام به چه حدی رسیده بود ، به نحوی که خود وی بعدها اقرار کرد که در رقابت با ورزشکار کوچکی مثل کریس دیکرسون متحمل فشار و سختی بسیاری گردیده بود.

سال های 1970 تا 1980 همچنین شاهد ترقی فدراسیون جهانی مسابقات بدنسازی و تناسب‌ اندام ( IFBB ) به عنوان سازمان مقتدر پرورش اندام بود. IFBB تحت رهبری بن ویدر ، متشکل از بیش از 170 کشور عضو و ششمین فدراسیون بزرگ ورزش در دنیا بود. در سال 1980 در روی سکوی المپیا فرانک زین ، کریس دیکرسون ، بویر کو ، کن والر ، مایک منترز ، راجر واکر ، تام پلاتز ، سمیر بن نوت و روی کالندر در بین دیگران خود نمای می‌ کردند.

همچنان که این دهه به انتها می‌ رسید دیگر مشخص شده بود که فشردگی رقابت در مسابقات دیگر دائمی شده‌ است. فاتحان المپیا 1981 و 1982 حریفان با تجربه‌ ای بودند، به عنوان مثال می‌ توان به فرانکو کلمبو و کریس دیکرسون اشاره نمود. البته جوانانی نظیر تام پلاتز ، لی هنی ، محمد مکاوی ، کیزی ویاتور ، سمیر بن نوت ، برتیل فوکس ، جانی فولر ، لی لابرادا و ریچ گاسپاری در رقابت با آنان بودند. با چنین تعدادی از حریفان رده بالا به نظر می‌ رسید که واقعا برای هر کسی مشکل بود که خود را در آینده کاملا پیروز بداند.

با وجود همه این مشکلات لی هنی توانست 8 بار پیاپی در بین سال های 1983 تا 1991 رقبا را کنار زده و عنوان امپراتور مستر المپیا را از آن خود کند. پس از آخرین پیروزی لی هنی در سال 1991 عنوان قهرمانی مستر المپیا به مدت 6 سال پیاپی در دستان قدرتمند یتس باقی‌ ماند. از دیگر بزرگان این دوره می‌ توان به‌شان ری ، پل دیلت ، کوین لورون ، مارکوس رول ، فلکس ویلر ، لی پریست ، گونتر شیلر کمپ و ناصر الصونباطی اشاره کرد. یتس سبک جدیدی را بر پرورش اندام تحمیل نمود. سبک یتس بر حجم و تفکیک بالا تاکید می‌ کرد. یتس تا سال 1997 یکه‌ تاز میدان بود پس از پیروزی در مستر المپیا 1997 یتس با پارگی مجدد عضله بازو روبرو شد و عرصه رقابت‌ ها را ترک کرد و عرصه مستر المپیا 1998 را برای رونی کلمن خالی گذاشت.

رونی کلمن تا سال 2005 به قهرمانی ادامه داد. در سال 2006 جی کاتلر با آمادگی ، حجم و تفکیک بی نظیری به مستر المپیا آمده و رونی کلمن بزرگ مغلوب جی کاتلر شد. جی کاتلر دو عنوان قهرمانی مستر المپیای سال های 2006 و 2007 را به دست آورد ، اما قهرمانی مستر المپیای 2008 از آن دکستر جکسون شد. در سال 2009 میلادی جی کاتلر به رقابت‌ ها بازگشت و توانست به سومین قهرمانی خویش در مقام اول مستر المپیا دست یابد.

انواع فدراسیون‌ های بدنسازی

ورزش بدنسازی دارای پنج فدراسیون جهانی می‌ باشد که باسابقه‌ ترین و معتبرترین آن‌ ها ، فدراسیون جهانی بدنسازی و تناسب‌ اندام ( IFBB ) می‌ باشد و مسابقات مستر المپیا که مهمترین رویداد بدنسازی در جهان محسوب می شود نیز زیر نظر این فدراسیون برگزار می‌ گردد.

فدراسیون جهانی بدنسازی و تناسب‌ اندام ( International Federation of BodyBuilding and Fitness ) یا IFBB در سال 1946 توسط برادران بن و جو ویدر تاسیس گردید و بالاترین سطح از انواع مسابقات بدنسازی در جهان ، در این فدراسیون برگزار می شود.

مستر المپیا ( Mr. Olympia ) رقابتی بین‌ المللی است و هر سال توسط فدراسیون جهانی پرورش اندام برگزار می‌ گردد. جو ویدر این رقابت را پایه‌ گذاری کرد تا برندگان مستر یونیورس قابلیت ادامه رقابت و کسب درآمد را داشته باشند. اولین مستر المپیا در 18 سپتامبر 1965 در آکادمی موسیقی بروکلین برگزار شد که لاری اسکات اولین عنوان قهرمانی اش از دو عنوان متوالی خود را بدست آورد. لی هنی و رونی کلمن رکورد داران عنوان قهرمانی با 8 عنوان هستند.

مسابقات مستر المپیا در حال حاضر مهم‌ترین و معتبرترین مسابقات در رشته پرورش اندام است که هر ساله با جمعی از حرفه ای‌ترین ورزشکاران این رشته برگزار می‌شود. لی هنی و رونی کلمن با هشت بار قهرمانی بیشترین تعداد قهرمانی را در این مسابقات دارند.

اولین سری این مسابقات در نیویورک برگزار شد و با قهرمانی لاری اسکات پایان یافت. لاری اسکات بعدها برای ابداع (گسترش) دو حرکت مؤثر در بدنسازی شهرت بیشتری یافت. در این سال به قهرمان مسابقات جایزه‌ای تعلق نگرفت در حالی که هم‌اکنون مجموع جوایز اهدا شده به شرکت کنندگان به بیش از نیم میلیون دلار می‌رسد.

در دهه هشتاد آرنولد شوارتزنگر برای تصاحب دوباره کاپ ساندو دوباره شروع به کار کرد. او بسیار دیر به مسابقات رسید در حالی که رقیبان وی از قصد حضور او بی‌ خبر بودند. در سال بعد فرانکو کلمبو قهرمان شد. در سال 1982 کریس دیکرسون ، در سال 1983  سمیر بنوت و در سال 1984 لی هنی قهرمان شدند. این قهرمانی آغاز 8 دوره قهرمانی پیاپی لی هنی بود. هنی پس از کسب هشتمین عنوان در سال 1991 بازنشستگی خود را اعلام کرد.

دوریان یتس که در سال 1991 نائب قهرمان شده بود ، از سال 1992 تا 1997 شش عنوان قهرمانی متوالی را به دست آورد. یتس انقلابی در ورزش پرورش اندام به وجود آورد. متعاقبا در رقابت‌ های پرورش اندام داوران توجه بسیار بیشتری را معطوف حجم توده های عضلانی کردند تا جاییکه بسیاری اظهار نمودند که توده ماهیچه‌ ای اکنون مهم‌ترین فاکتور در کسب پیروزی است حتی بیشتر از تقارن ، ظرافت و تناسب.

یتس پس از سال 1997 از مسابقات کنار کشید. به نظر می‌ رسید فلکس ویلر جانشین یتس در کسب قهرمانی باشد ، اما رونی کلمن با اندامی توسعه یافته در سال 1998 باعث شگفتی همه شد و 8 عنوان متوالی قهرمانی را از آن خود کرد. در سال 1994 جو ویدر بخشی جداگانه با نام مسترز المپیا را در مسابقات اضافه کرد که به بدنسازان حرفه‌ ای اجازه رقابت در بالاترین سطح را در سال‌ های پایانی ورزشی شان می‌ داد.

انواع مسابقات بدنسازی :

مسابقات بدنسازی به‌ طور کلی به سه دسته نمایشی ( با فیگور گرفتن روی استیج ) ، آیتمی ( با گذراندن آیتم‌ های قدرتی  یا استقامتی ) و یا ترکیبی از هردو مورد قبلی تقسیم می‌ شوند که در دو سطح آماتور و حرفه‌ای زیر نظر یکی از پنج فدراسیون جهانی بدنسازی برگزار می‌ گردد.

مسابقات نمایشی

این مسابقات که تنها با فیگور گرفتن روی استیج ( صحنه نمایش ) صورت می گیرد در سطح آماتور به دسته مسابقات بادی‌ بیلدینگ و بادی‌ کلاسیک تقسیم می‌ شود. در زمینه بادی‌ کلاسیک تفاوت در محاسبه قد و وزن بوده در صورتی که در بادی‌ بیلدینگ قامت تفاوتی ایجاد نمی‌ کند و تنها بر اساس وزن تقسیم‌ بندی برای رقابت صورت می‌گیرد. البته در رقابت‌ های حرفه‌ ای معمولا تقسیم‌ بندی وزنی هم صورت نمی‌ گیرد. مهم ترین این مسابقات ، مسابقات مستر المپیا است که سالانه برگزار شده و مهمترین رویداد بدنسازی محسوب می شود.

مسابقات آیتمی

در این‌ گونه مسابقات برای شرکت کنندگان آیتم یا آیتم‌ هایی وجود دارد. تنوع در این گونه مسابقات بسیار زیاد بوده و معمولا تماشاچیان بسیار زیادی برای مشاهده مسابقه حضور دارند. از جمله مسابقات آیتمی می‌ توان به مسابقات قوی‌ ترین مردان جهان ، پاورلیفتینگ ، پرس‌سینه و مچ اندازی اشاره کرد.

• مسابقات قوی ترین مردان جهان

بزرگ‌ ترین و مهم‌ ترین مسابقات بین‌ المللی قدرتی که از سال 1977 میلادی تاکنون به صورت سالانه صورت می‌ گیرد ، مسابقات قوی ترین مردان جهان ( World’s Strongest Man ) است که توسط تی‌ دبلیو آی سازماندهی می شود. برای حضور در این مسابقات ورزشکاران باید در مسابقات جهانی و تورنمنت های مختلفی شرکت کنند تا امتیاز‌ات حرفه ای را برای واجد صلاحیت شدن به دست آورند.

در این مسابقات کیفیت آیتم ها و سنگینی وزنه ها هر ساله رو به رشد است و نسبت به سال قبل اندکی افزایش می یابد. به گونه ای که از لحاظ وزن‌ ، سنگینی وزنه های فعلی با 20 سال پیش قابل قیاس نیست. این مسابقات هر ساله در روزهای آخر سپتامبر انجام می‌ گیرد. در این رشته ماریوس پوجانوفسکی لهستانی با 5 عنوان قهرمانی ، ژان پل زیگمارسن ایسلندی با 4 عنوان قهرمانی ، مگنوس ور مگنوسون ایسلندی با 4 عنوان قهرمانی ، زیدرنیوس زاویکاس از لیتوانی با 4 عنوان و برایان شاو آمریکایی با 4 عنوان ، جز پر عنوان ترین ها هستند.

در چندین سال اخیر معمولا 25 نفر به عنوان شرکت‌ کننده از پنج مرحله مقدماتی عبور می‌ کنند. سپس دو نفر اول در هر گروه به مرحله فینال مسابقات صعود کرده و فینال با 10 نفر برگزار می شود.

• مسابقات بدنسازی مچ اندازی

مچ اندازی ( Arm wrestling ) ورزشی با دو شرکت‌ کننده می‌ باشد. هر شرکت‌ کننده دست خود را بر روی سطحی قرار داده و آن را از آرنج خم کرده به صورتی که فقط آرنج بر روی سطح باشد و سپس کف دست را به دست حریف قلاب می‌ کند. هدف از این تمرین ، خواباندن دست حریف بر روی سطح است به ترتیبی که دست برنده بر روی دست بازنده سوار باشد.

• پاورلیفتینگ

پاورلیفتینگ یا وزنه‌ برداری یک ورزش قدرتی است که شباهت‌ هایی با ورزش وزنه‌ برداری دارد. هر دو شامل بلند کردن وزنه در سه تلاش هستند. پاورلیفتینگ از ورزشی به نام odd lifts برگرفته شده که آن هم شامل سه نوبت برای ثبت بهترین وزنه بوده و سرانجام به پاورلیفتینگ امروزی تبدیل شده که به ترتیب شامل سه حرکت اسکات ، ددلیفت و پرس سینه است.

پاورلیفتینگ می‌ تواند با تجهیزات یا بدون تجهیزات اجرا شود. پاورلیفتینگ سبک بدون تجهیزات به عنوان پاورلیفتینگ کلاسیک ( classic ) شناخته می‌ شود. در صورتی که از تجهیزات مخصوص استفاده گردد پاورلیفتینگ با لوازم ( equipped ) نامیده می‌ شود. این تجهیزات شامل سوت اسکات ، سوت سینه و زانو بند است. مسابقات پاورلیفتینگ در سرتاسر جهان برگزار می‌ شود ولی مهم‌ ترین مسابقات در کشورهای ایالات متحده ، روسیه ، اوکراین و کانادا برگزار می‌ گردد.

پرس سینه از حرکات پاورلیفتینگ ، از سال 1984‌میلادی در مسابقات پارالمپیک نیز گنجانده شده‌ است. مسابقات پاورلیفتینگ در رویداد چند ورزشی بازی‌ های جهانی که مخصوص ورزش‌ های غیر المپیکی است ، برگزار می‌ شود. پاورلیفتینگ دارای سبک‌ های مختلف است ، اما معتبرترین سبک مورد تایید سبک IPF ( مخفف فدراسیون بین‌ المللی پاورلیفتینگ ) است.

مسابقات ترکیبی

این مسابقات بیشتر در بخش تناسب‌ اندام زنان مطرح است که علاوه بر فیگور روی استیج ، آیتم‌ های هوازی نیز برایشان وجود دارد و بیشتر با عنوان مسابقات فیتنس شناخته شده‌ است. مسابقه تناسب‌ اندام و فیگور نوعی رویداد زیبای‌ اندام بانوان است. در این مسابقات ( در حالی که به مسابقات پرورش‌ اندام شباهت دارد ) تمرکز بر تناسب عضلات بیشتر از حجم عضلانی است.

• بدنسازی بانوان

در بدنسازی بانوان ، مسابقه تناسب‌ اندام و فیگور محبوبیت بیشتری نسبت به مسابقه پرورش‌ اندام بانوان دارد ، چرا که در آن حجم عضلانی بیشتر اهمیت ندارد و تناسب‌ اندام در یک حجم متعارف مد نظر قرار گرفته می‌ شود. همچنین این مسابقات گاهی اوقات دارای آیتم‌ های ایروبیک می‌ باشند و زیبایی چهره نیز در آن تاثیر گذار خواهد بود.

اولین مسابقات زیبای‌ اندام بانوان آمریکا در سال 1987 میلادی در شهر کانتون ایالت اوهایو توسط هنری مک‌ جی برگزار شد که عموما اولین مسابقه بدنسازی بانوان درنظر گرفته می‌ شود و در آن شرکت کنندگان تنها براساس عضلانی بودن قضاوت می‌ شدند. در سال 1980 میلادی اولین مسابقه بانوی المپیا برگزار شد و اولین مسابقه معتبر حرفه‌ای به حساب می‌ آید و خانم راشل مک‌ لیش در آن به قهرمانی رسید. او همچنین همان سال در مسابقه قهرمانی ان.پی.سی. آمریکا نیز به قهرمانی رسیده بود. این مسابقه نقطه عطف بزرگی برای بدنسازی بانوان به حساب می‌ آید و مک‌ لیش در آن الهام بخش بسیاری از بانوان برای تمرین و مسابقه شد.

• فیتنس

تناسب‌ اندام یا فیتنس اصطلاحی است در ورزش بدنسازی که به معنای هم خوانی اندام های بدن چه نسبت به دیگر اندام ها و چه نسبت به دیگر قامت  هامی‌ باشد. به‌ طور کلی ، بدن اگر از لحاظ حجم عضلانی رشد بیش از اندازه ای داشته باشد از تناسب خود خارج می شود. پس از دوره شکوفایی بدنسازی تغییرات اساسی در آن رخ داد ، به گونه ای که در برخی از آن مسابقات محدودیتی برای حجم عضلانی وجود ندارد و تناسب‌ اندام نسبت به قامت را در نظر نگرفته و به فاکتورهای حجم عضلانی ، تناسب‌ اندام نسبت به یکدیگر و کات بودن بدن اهمیت می‌ دهند. همچنین بر اساس آمارهای گرفته شده ، بدن متناسب یا فیتنسی چه برای مردان و چه برای زنان جذابیت جنسی بیشتری دارد.

لازم نیست که تمرینات ورزشی حتما سنگین و شدید باشند تا نتیجه بخش به نظر آیند. بلکه حتی ورزش‌ های متوسط که پنج تا شش بار در هفته انجام می‌ شود ، فواید مادام العمری برای سلامتی در پی خواهد داشت. هنگامی که فعالیت‌ های بدنی بیشتری را در برنامه روزانه خود می گنجانید باید نکات زیر را در نظر بگیرید :

1. به مدت دو ساعت و نیم در طول کل هفته ورزش متوسط انجام دهید.
2. از بی فعالیتی دوری کنید. حتی کمی ورزش با هر سطحی از شدت بهتر از هیچی است.
3. حداقل دوبار در هفته ورزش‌ های هوازی و تمرینات فیتنس انجام دهید. همچنین تمرینات قدرتی که شامل وزنه‌ ها و دمبل می‌ شود را برای گروه عضلانی اصلی بدن در نظر داشته باشید.

جهت مشاهده سایر مقالات مرتبط با این مقاله ، به صفحه ورزش و تغذیه و جهت مشاهده سایر مقالات به صفحه کیمیا بلاگ مراجعه نمایید.